Ортағасырлық сәулет өнерінің жаухары болып табылатын Қожа Ахмед Ясауи кесенесі республикалық маңызы бар тарихи және мәдени ескерткіштердің тізімінде.
2003 жылдан бастап ЮНЕСКО-ның Дүниежүзілік әлемдік мұралар тізімінде.

600 жылдан астам тарихы бар ескерткіш, сол замандағы сәулетшілердің, құрылысшылардың, шеберлердің батыл шешімдерінің арқасында бой көтерген күрделі конструкциялық құрылыс болып табылады.

Тарихи мұраның қорғалуын, сақталуын қамтамасыз ету кесенені ортақ игілігіміз ретінде тұтыну үшін оның бүлінуіне, тозуына әкеліп соқтыратын қауіпті жағдайлар – қазіргі өзекті мәселелердің бірі.
Жалпы,ескерткішті жөндеу және қалпына келтіру жұмыстарының тарихы терең, сонау ХIХ ғасырдан бастау алады. Мәдени мұраны сақтауда әр кезеңде реставрациялық жұмыстар жүргізілген және де ол нақты бір мәселелерді шешуге бағытталған.

Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, Қожа Ахмед Ясауи кесенесінде кешенді зерттеу, зерделеу жұмыстарын жүргізу үшін Ғылыми- консультативтік кеңес құрылған болатын. Кеңестің отырысы үш күнге жалғасын тапты. Кесенені кешенді жоспарлау бағдарламасын жетілдіруде, консультативтік кеңестің мүшелерімен өткізілген бұл шара - отандық және шетелдік ғылыми институттардың түрлі салалардағы сарапшыларын қамтыды.
Мәселен:
- У.М. Ахмедсафин атындағы Гидрогеология және геоэкология институтының мамандарымен;
- «Қазақ құрылыс және сәулет ғылыми зерттеу және жобалау институтының» мамандарымен;
- Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің Экология институтының мамандарымен;
- Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитетінің "Ботаника және фитоинтродукция институты" ШЖҚ РМК мамандарымен;
- Ресей елінен Мемлекеттік қалпына келтіру ғылыми-зерттеу институтының Мұражайлар мен сәулет ескерткіштерінің Климаттық зертханасының және «Ресей сәулет және құрылыс ғылымдары академиясының» Құрылыс физикасы ғылыми-зерттеу институтының мамандарымен офлайн режимде ZOOM платформасы арқылы әңгімелесті.

Қазіргі таңда кесененің тікелей өзіне қатысты бірқатар проблемалары бар. Қазандық бөлмесінің декоративті күмбезінің физикалық жай-күйі, Кесененің жылу-ылғалдық режимі, сондай-ақ қабырға қалауының кейбір учаскелерінің, материалдарының ылғалдануы және тұздануы сияқты шешілмеген мәселелер бар. Консультативтік кеңес тобының мүшелері Сарапшылармен әңгімелесу барысында, көтерілген мәселелерді пысықтап, өзекті әңгімелер өрбіді.

Кешенді бағдарлама ескерткіштің маусымдық (жаз,күз,қыс,көктем) мониторнгтік зерттеулерімен сүйемелденеді. Зерттеу жұмыстарының нәтижесі бойынша кесененің жай-күйіне мониторинг жүргізуге оның жай-күйіне әсер еткен себептерді анықтау мен жоюға, сондай-ақ оны алдын-алуға және сақталуын қамтамасыз етуге бағытталған практикалық шаралардың жоспары әзірленетін болады. Көптеген таласты сұрақтардың жауабы кешенді ғылыми зерттеу жұмыстарының нәтижесімен өз шешімін табады деген сенімдеміз.